b e H A N G E N /  b e S T A A N  /  @ /  G e r t  v a n  O o r t m e r s s e n

V I R T U A L  I L L U S I O N  Van Oortmerssen gaf enkele van zijn wandbeelden de titel 'virtual illusion'. Het is een reactie op het fenomeen virtual reality, dat wel vertaald wordt als schijnbare werkelijkheid. Deze vertaling echter is niet de enigst mogelijke, want het begrip 'virtual' heeft in de geschiedenis zowel de betekenis van 'schijnbaar' als van 'feitelijk' gehad. Het is opmerkelijk dat de betekenis van een woord in de loop der tijd honderdtachtig graden kan draaien. In deze tekst zal 'virtual reality' eenduidig staan voor de hedendaagse betekenis: 'schijnbare werkelijkheid'. En dat maakt 'virtual illusion' tot 'schijnbare illusie'.

Wat is 'schijnbare illusie'? De taalexpert, die vanuit de linguïstiek een vertaling geeft, zal zeggen dat het een pleonasme is. Een illusie is namelijk altijd schijnbaar. De wiskundige stelt waarschijnlijk dat het werkelijkheid is. Want zoals twee negatieve waarden positief worden, zo wordt het begrip 'schijnbare illusie' gelijk aan werkelijkheid.  
Deze verklaringen zijn beide aannemelijk en toch spreken ze elkaar tegen. Er is echter nog een andere verklaring die 'virtual illusion' interessant maakt.  
Stel dat werkelijkheid is wat zich feitelijk afspeelt. Dan is schijnbare werkelijkheid wat zich lijkt voor te doen, dat wat zich in de geest afspeelt. Dat maakt 'schijnbare illusie' tot iets wat zich in de geest schijnt af te spelen, maar zelfs daar niet voorkomt. Wat is het dan? Blijkbaar kunnen we datgene wat we zelf bedenken niet altijd bevatten.

Het feit dat iets op hetzelfde moment meerdere betekenissen kan hebben, komen we ook tegen in het werk van Van Oortmerssen. Bijvoorbeeld in de vorm van een lijstfragment, dat een overgangsgebied vormt met de wand, maar tegelijkertijd onderdeel is van het beeld. Meerduidige betekenis leidt tot verwarring en ongrijpbaarheid, iets wat Van Oortmerssen moeilijk kan accepteren maar tegelijkertijd boeiend vindt. Dit bracht hem tot de titel 'virtual illusion'.

zie ook: deconstructie reconstructie / de tentoonstelling als beeld / het permanent onvoltooide kunstwerk / in het kader van de lijst /oil on canvas / op de rand: tussen sculptuur en schilderij / origineel en reproduktie / suggested reconstructions / theater / verval, vervallen, vervalst / virtual illusion #4 / wandbeelden

UIT

B H / B S / @ / G V / V R T L L L S N